تکامل عقلانیت: شامپانزه‌ها چگونه شواهد متناقض را پردازش می‌کنند

 

وقتی ارسطو ادعا کرد که انسان‌ها به دلیل توانایی منطقی بودن با سایر حیوانات متفاوت هستند، منطقی بودن را به این معنی می‌دانست که ما می‌توانیم دیدگاه‌ها و باورهای خود را بر اساس شواهد شکل دهیم و می‌توانیم آن شواهد را مورد بازنگری قرار دهیم. جان ام. انگلمن، انسان‌شناس تکاملی در دانشگاه کالیفرنیا، برکلی، می‌گوید: «می‌دانید - از خود بپرسید که آیا واقعاً باید بر اساس شواهدی که داریم، این را باور کنیم یا خیر.»

انگلممن می‌گوید که از آغاز سنت فکری غرب، مردم فکر می‌کردند که فقط انسان‌ها منطقی هستند. بنابراین، او مطالعه‌ای را طراحی کرد تا ببیند آیا عقلانیت در شامپانزه‌ها نیز وجود دارد یا خیر. معلوم شد که آنها تقریباً به اندازه ما منطقی هستند.

معماهای غذایی

انگلممن می‌گوید: «تحقیقات زیادی وجود داشت که نشان می‌داد شامپانزه‌ها می‌توانند باورهای خود را در پاسخ به شواهد شکل دهند.» این آزمایش‌ها معمولاً شامل شامپانزه‌ها بود که تصمیم می‌گرفتند کدام یک از دو جعبه حاوی میان وعده باشد. وقتی محققان هر دو جعبه را تکان دادند و صدای تق‌تق از یکی از آنها آمد، شامپانزه‌ها تقریباً همیشه جعبه‌ای را انتخاب می‌کردند که صدای تق‌تق از آن می‌آمد.

انگلمن توضیح می‌دهد: «اما هیچ‌کس تا به حال به توانایی آنها در اصلاح باورها به روش‌های منطقی نپرداخته است.» او اصلاح باورها را به عنوان مشخصه عقلانیت می‌داند، دیدگاهی که با بهترین دانش ما در فلسفه، روانشناسی و علوم شناختی سازگار است. انگلمن ادعا می‌کند: «روش‌های غیرمنطقی زیادی برای پاسخ به شواهد مخالف وجود دارد - می‌دانید، "من به باورم ادامه می‌دهم، نظرم را عوض نمی‌کنم."»

انگلمن و همکارانش آزمایش کردند که آیا شامپانزه‌ها می‌توانند باورهای خود را بر اساس همان شرایط، که در آن حیوانات بین دو ظرف انتخاب می‌کردند، به طور منطقی اصلاح کنند یا خیر. انگلمن توضیح می‌دهد: «معلوم شد، وقتی آنها برای اولین بار شواهدی مبنی بر وجود غذا در یکی از آن ظروف دریافت کردند و بر اساس آن انتخاب خود را انجام دادند، بعداً وقتی شواهدی خلاف آن را به آنها ارائه دادیم، توانستند نظر خود را تغییر دهند.»

منبع